Brak prawidłowego przetwarzania bodźców ze świata zewnętrznego jest efektem zaburzonej integracji sensorycznej. To dzięki niej odbieramy i porządkujemy bodźce zewnętrzne. Dziecko zaburzone w tym względzie często reaguje nadmierną agresją bądź strachem, dlatego też tak istotne jest podjęcie czynności, które pomogą mu usprawnić sposób odbierania świata zewnętrznego. Terapia integracji sensorycznej jest jednym z tych sposobów, które mogą pomóc Twojemu dziecku w tym elemencie.
Jakie objawy u dziecka mogą świadczyć o nieprawidłowym przetwarzaniu bodźców zmysłowych?
Ostateczną diagnozę może wystawić jedynie specjalista, jednak aby do niego trafić rodzic musi zauważyć, że „coś jest nie tak”. Jeżeli zastanawiasz się, czy Twoje dziecko nie ma problemów z odpowiednim przetwarzaniem bodźców zewnętrznych, to powinieneś porównać jego zachowania z najczęściej występującymi objawami tego zaburzenia.
Objawem zaburzonej integracji sensorycznej jest:
- nadmierny niepokój, drażliwość i impulsywność,
- lękliwość i postawa wycofywania się,
- nadruchliwość i problemy z koncentracją uwagi,
- kłopoty z równowagą i koordynacja ruchową,
- nienaturalne, silne domaganie się czynności i zabaw związanych z obracaniem się, huśtaniem, ślizganiem, podskakiwaniem lub unikanie tych doznań,
- lęk przed oderwaniem nóg od podłoża,
- choroba lokomocyjna,
- niewłaściwy wzorzec postawy i chodu,
- niskie napięcie mięśniowe i nadmierna męczliwość,
- zła tolerancja wrażeń dotykowych,
- brak umiejętności w naśladowaniu ruchów,
- nadmierne powtarzanie czynności,
- zaburzenia rozwoju językowego i zdolności komunikacyjnych.
Jeżeli Twoje dziecko posiada niektóre z powyższych objawów nie ma na co czekać! Skontaktuj się ze logopedą, który postawi diagnozę i dopasuje terapię do zaburzeń Twojego dziecka.
Co to jest metoda integracji sensorycznej ?
Metoda integracji sensorycznej jest jedną z najnowszych kompleksowych metod diagnostycznych i terapeutycznych w Polsce.
Polega na stymulacji:
- układu dotykowego,
- systemu czucia głębokiego (czucia własnego ciała, orientacji w układzie własnego ciała),
- układu przedsionkowego (stymulacji zmysłu równowagi).
Stosowana jest u dzieci:
- z opóźnieniami w rozwoju psychoruchowym,
- trudnościami w nauce,
- z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego.
Rola układu dotykowego a terapia integracji sensorycznej
Układ dotykowy jest największym i najbardziej pierwotnym systemem zmysłowym. Rozwija się już w życiu płodowym około 7 tygodnia ciąży.
Układ dotykowy ma wpływ na:
- poczucie bezpieczeństwa,
- równowagę emocjonalną u dziecka,
- koncentrację uwagi i funkcje ruchowe.
Nadwrażliwość dotykowa
Charakterystyczne objawy nadwrażliwości dotykowej to:
- postawa wycofująca,
- wzdraganie się na dotyk,
- niechęć do fizycznego kontaktu z rówieśnikami,
- unikanie wszelkich manipulacji w obrębie głowy, twarzy i jamy ustnej,
- nadruchliwość i zaburzenia koncentracji uwagi,
- preferowanie bycia ubranym od stóp do głów,
- nietolerancja określonych konsystencji potraw,
- unikanie wykonywania czynności manualnych i manipulacyjnych przy użyciu dłoni.
Ćwiczenia usprawniające układ dotykowy
Usprawnianie układu dotykowego jest możliwe poprzez:
- dotykanie dłoni i przedramion materiałami o różnej fakturze; na początku dziecko ustala swoje preferencje,
- wkładanie rąk i nóg do kosza wypełnionego piłeczkami (na przykład suchego mini basenu),
- szukanie ukrytych, drobnych przedmiotów w koszu lub pojemniku wypełnionymi np. kasztanami, piłeczkami, makaronem, ryżem,
- wyklejanie z plasteliny, ciastoliny,
- dotykanie palcami materiałów o różnych fakturach,
- różnicowanie drapania, szczypania, oklepywania,
- stymulacja termiczna: stosowanie na przemian ciepłych i zimnych kompresów żelowych,
- kreślenie na plecach siedzącego dziecka znaków, figur, liter itp.,
- robienie kulek z aluminium, papieru, plasteliny,
- rysowanie kredą po tablicy a następnie ścieranie jej opuszkami dłoni.
Charakterystyczne objawy zaburzeń systemu czucia głębokiego
Zaburzenia w tym wypadku mogą dotyczyć czucia własnego ciała i orientacji w układzie własnego ciała.
Można je rozpoznać po:
- niekontrolowanych chaotycznych ruchach,
- dążeniu do mocnego uścisku,
- tendencji do szczypania, gryzienia siebie i innych (u małych dzieci),
- niszczeniu zabawek i przedmiotów z powodu braku kontroli nad własnym dotykiem,
- słabej precyzji w ruchach rąk,
- zaburzeniu równowagi (częste potykanie się),
- wzmożonej potrzebie ruchu obrotowego,
- obniżonym napięciu mięśniowym w obrębie ciała i aparatu mowy.
Praktyczne ćwiczenia
Ćwiczenia kształtujące obraz i schemat ciała oraz orientację przestrzenną:
- nazywanie i dotykanie terapeuta wydaje instrukcje: pomasuj prawa ręką prawe kolano, poklep się lewą ręką po pupie, poklep się prawą po buzi,
- wymienianie przedmiotów najpierw znajdujących się po prawej stronie , a potem po lewej,
- wykonywanie poleceń: podaj prawą ręką to i to, tupnij lewą nową, stań na lewej nodze,
- poruszanie określonymi częściami ciała: pomachaj prawą ręką, skacz na lewej nodze, pociągnij lewe ucho prawą ręką,
- poruszanie się według instrukcji np. w grze w „Twister”,
- powtarzanie ruchów drugiej osoby (zabawa w lustro),
- określanie ułożenia ciała w przestrzeni w oparciu o rysunek: Na której nodze dziewczynka ma bucik? Stań jak chłopiec na rysunku,
- imitowanie ruchem czynności i różnych rodzajów chodu: pokaż jak się dyryguje orkiestrą, jak skacze żaba, jak się wrzuca piłkę do kosza, jak chodzi słoń.
Stymulacja (zmysłu równowagi) niewymagająca specjalistycznego sprzętu.
- skoki obunóż w miejscu , do przodu, do tyłu, na boki,
- przeskakiwanie z nogi na nogę,
- przysiady i wstawanie,
- w siadzie kręcenie się w kółko na pośladkach,
- marsz z podnoszeniem i opuszczaniem głowy,
- wahadłowe ruchy głową,
- odwracanie głowy w lewo, prawo, górę dół,
- marsz z wymachami rąk i nóg,
- skoki pajacyka,
- skoki żabki.
Ćwiczenia stosowane przy niepewności grawitacyjnej:
- bujanie się w fotelu na biegunach,
- huśtanie się na nisko zawieszonych huśtawkach, które dziecko może wprawić w ruch nogami,
- wchodzenie i schodzenie z podnóżka; podejmowanie prób zeskakiwania,
- jazda na brzuchu na deskorolce w różnych kierunkach,
- skoki na trampolinie najlepiej z poręczą, której dziecko w każdej chwili może się chwycić.
Uwaga! Ważna jest zmienność rodzaju, szybkość i kierunek ruchu.
Ogólne wskazówki i zalecenia dla terapeutów i rodziców dzieci stosujących terapię integracji sensorycznej.
- Wybieraj materiały ubraniowe akceptowane przez dziecko: miękkie i miłe w dotyku.
- Wytnij metki i unikaj ubrań ze szwami.
- Uprzedzaj dziecko, gdzie i kiedy masz zamiar go dotknąć.
- W kąpieli używaj różnych myjek i szczotek.
- Formułuj polecenia w sposób jasny i prosty, poparty gestami.
- Powtarzaj polecenie i kieruj je bezpośrednio do dziecka.
- Dziel zadanie na kilka etapów.
- Podkreślaj osiągnięcia dziecka.
Ukończyłam studia na wydziale filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Jestem magistrem logopedii z audiologią. Praca z dziećmi jest moją pasją, w której bez przerwy się realizuję i doszkalam. Posiadam doświadczenie w terapii indywidualnej, zajęciach grupowych oraz w pracy z dziećmi autystycznymi. Przeczytaj więcej o mnie lub skontaktuj się ze mną 🙂