Odruchy u noworodków i niemowląt

jakie są odruchy u noworodków i niemowląt

Każdy świeżo upieczony rodzic pamięta, aby udać się z noworodkiem do specjalistów, takich jak: pediatra, ortopeda, alergolog. Niestety nadal niewielu rodziców wie jak bardzo istotna dla rozwoju mowy dziecka jest wizyta u logopedy. Wbrew stereotypom, logopeda to nie tylko specjalista zajmujący się korektą głosek, czy wywoływaniem „r”. Zapewniam Cię, że pomoc logopedy może się okazać konieczna już na najwcześniejszych etapach życia Twojego dziecka.

Jakie odruchy u noworodków i niemowląt może badać i stymulować logopeda ?

U noworodków i niemowląt trzeba stymulować najbardziej pierwotną czynność prymarną, jakim jest odruch ssania. Zdrowe niemowlęta mają prawidłowy odruch ssania. Wykształca się on już w życiu płodowym. Jednak u części z nich np. u wcześniaków, odruch ten nie wykształcił się prawidłowo lub nie zaistniał w ogóle. Zadaniem logopedy jest zastosowanie odpowiednich masaży logopedycznych i innych ćwiczeń w obrębie sfery oralnej niemowlęcia. Przyspiesza to znacznie pojawienie się lub polepszenie słabego odruchu ssania, który jest niezbędny do pobierania pokarmu jakim jest mleko przez pierwszych kilka miesięcy życia dziecka.

Co należy do zadań logopedy?

Jednym z najistotniejszych zadań logopedy jest wywołanie odruchowej reakcji u niemowlaka. Jej celem jest postawienie diagnozy, a następnie określenie terapii logopedycznej, jeśli zachodzi taka konieczność. W przypadku wspomnianego już przeze mnie odruchu ssania, istnieją dwa praktyczne sposoby, aby sprawdzić, czy odruch ten został odpowiednio wykształcony.

Odruch ssania sprawdzany jest poprzez:

  1. włożenie małego palca do ust dziecka, położenie go na czubku języka i przesunięcie na środkową część języka; w odpowiedzi powinny pojawić się silne i rytmiczne ruchy ssące, z domknięciem warg i pełnym przyłożeniem mięśnia okrężnego
  2. dotyk na linii warg w osi symetrii twarzy.

U dziecka notuje się zazwyczaj 40–90 ruchów na minutę. Reakcja ta powinna trwać tak długo, jak długo trwa stymulacja.

Jakie jeszcze są rodzaje odruchów u noworodków i niemowląt?

Odruch ssania jest bardzo istotny w prawidłowym rozwoju dziecka, jednak nie jest to jedyny odruch, który należy sprawdzić u noworodków i niemowląt. Jest ich znacznie więcej, a każdy z nich jest równie ważny. Poniżej wymieniam najważniejsze z nich wraz z opisem tego, jak sprawdzić, czy reakcja dziecka na bodziec jest prawidłowa. Jeżeli zauważyłeś brak odpowiedniego odruchu o swojego dziecko, koniecznie nawiąż kontakt z logopedą.

Odruch kąsania

Zaliczany jest do odruchów obronnych. Odruch ten jest aktywny od urodzenia umożliwiając rozwój gryzienia i żucia. Może być silnie wyrażony u dzieci bardzo głodnych. Wzmożony, notowany jest często u wcześniaków. Wygórowanie i osłabienie odruchu utrudnia karmienie,  zarówno ssanie, jak i później karmienie łyżeczką, ogryzanie, gryzienie i żucie.

Wzmożenie odruchu zazwyczaj towarzyszy podwyższonemu napięciu mięśniowemu, natomiast brak tej reakcji – hipotonii. Zanika około 3-4 miesiąca życia dziecka i przechodzi w odruch żucia. Odruch kąsania jest odruchem pierwotnym, prymitywnym, poziom wygórowania świadczy o dysfunkcji Ośrodkowego Układu Nerwowego. Wygórowany jest u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym.

Jak sprawdzić czy niemowlę ma odruch kąsania?

Wywołanie odruchu kąsania może zachodzić przez umieszczenie przez badającego palca wskazującego pomiędzy dziąsłami dziecka. Badanie powinno być przeprowadzone po obu stronach jamy ustnej. Odpowiedzią na taki bodziec jest rytmiczne otwieranie i zamykanie żuchwy. Reakcja ta powinna trwać tak długo, jak długo trwa bodziec.
Bardzo ważnym wręcz niezbędnym odruchem by móc przestawić dziecko z pokarmów płynnych na stałe jest odruch żucia.

Odruch żucia

Odruch ten jest notowany od 4. miesiąca życia. Warto podkreślić, że odruch ten pojawia się w momencie zanikania odruchu kąsania. Jego wystąpienie jest zależne także od wykształconej przez dziecko umiejętności hamowania odruchu ssania.

Jak sprawdzić czy niemowlę ma odruch żucia?

Wywołanie odruchu jest dość proste. Wystarczy, że badający dotyka dziąseł dziecka w okolicy zębów trzonowych. Automatyczną reakcją na dotyk w tym miejscu powinien być odruch żucia.

Odruch wypychania

Jest to odruch skorelowany z odruchem ssania. Notowany jest od urodzenia do 4. miesiąca życia. Rozwija się przechodząc w świadome wypychanie. Warto wiedzieć, że zmożony może znacznie trudniać karmienie.

Jak sprawdzić czy noworodek ma odruch wypychania?

Wywołanie odruchu może nastąpić przez podrażnienie czubka języka noworodka lub położenie na nim kawałka pokarmu stałego. Reakcją niemowlaka powinno być rytmiczne wysuwanie języka i ewentualne wypychanie pokarmu. Co istotne i warte odnotowania, odruch ten nigdy nie wygasa.

Odruch lizania

Występuje od urodzenia i nie wygasa. Odruch lizania jest nieprawidłowy u dzieci/osób: ze skróconym wędzidełkiem podjęzykowym. Nieprawidłowo wykształcony odruch lizania przyczynia się do problemów z pionizacją języka oraz oddychaniem przez buzię.

Odruch zwierania warg

Reakcje te notowane są już w życiu płodowym! Pojawiają się między 7 a 12 tygodniem życia płodowego. Wygasają po 4. miesiącu życia. Ich brak lub osłabienie utrudnia ssanie, ściąganie pokarmu, połykanie, artykulację głosek dwuwargowych p, pi, b, bi, m , mi.

Odruch szukania

Odruch fizjologiczny, zaliczany do odruchów prymitywnych, występuje u noworodków od chwili urodzenia do 3. miesiąca życia.

Jak sprawdzić noworodek ma odruch szukania?

Wywołanie odruchu polega na drażnieniu okolicy kąta ust. Prawidłową odpowiedzią jest otwarcie ust, wysunięcie języka i zwrot głowy w kierunku zadziałania bodźca. Ten typ reakcji występuje u noworodków donoszonych i utrzymuje się do 3. miesiąca życia.

Odruch moro

Inaczej zwany odruchem obejmowania. Odruch występujący w odpowiedzi na gwałtowną zmianę położenia ciała noworodka, nagły hałas, ostry dźwięk. Noworodek reaguje energicznym wyprostowaniem kończyn górnych i dolnych, wygięciem pleców w łuk i odchyleniem głowy do tyłu, po czym zaciska pięści, a odrzuconymi wcześniej na boki rękami wykonuje powolny ruch objęcia

Odruch babińskiego

Jeden z podstawowych objawów sprawdzanych podczas badania neurologicznego. Polega na odruchowym wyprostowaniu palucha z jego zgięciem grzbietowym w trakcie drażnienia skóry boczno-dolnej powierzchni stopy.

Odruchy u noworodków i niemowląt Podsumowanie

Wspomniane i opisane powyżej odruchy są to swego rodzaju mechanizmy, za pomocą których noworodek wyraża swoją reakcję na nowe doświadczenia. Zadaniem logopedy jest natomiast wywołanie odruchowej reakcji i sprawdzenie, czy jest ona w normie rozwojowej dziecka. Jest to bardzo istotne, ponieważ bagatelizowanie tego może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu Ośrodkowego Układu Nerwowego.

Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments